De zorgsector wil heel graag innoveren, maar loopt in de praktijk tegen barrières aan die het tempo van de digitale transformatie vertragen. Dat concludeert Peter Kranendonk, principal consultant bij het in klantcontact en technologie gespecialiseerde adviesbureau Effecta. In die functie begeleidt hij technische ontwikkelingen en digitale innovatietrajecten in de zorgsector.
De ideeën voor innovatie en digitalisering zijn volgens hem goed, maar het is frustrerend hoe onhandig de uitvoering kan gaan. “Daar komt bij dat de verpleging de laatste jaren ontzettend druk is. Als men al iets anders wil op het gebied van ICT-oplossingen, dan is daar vaak geen tijd voor vrij te maken. Alleen al het plannen van adviesgesprekken is ingewikkeld. Druk en vermoeidheid zijn groot, terwijl de beoogde oplossingen richting een meer digitale zorg die druk juist kunnen verlichten. Dat is een lastige spagaat”, aldus Kranendonk.
Geen inzicht in planningen en bereikbaarheid
Een goede en gestroomlijnde onderlinge communicatie is essentieel voor de snelheid van zorgverlening. Toch valt het in de praktijk vaak niet mee om ICT-oplossingen te implementeren die communicatie en digitale samenwerking naar een hoger niveau tillen. “Juist in de zorg wordt veel afgestemd. Er zijn allerlei specialisaties en protocollen, waarbij vaak meerdere specialisten betrokken zijn. Mensen wachten veel op elkaar omdat ze vaak niet weten wat iedereen aan het doen is. Er is geen inzicht in planningen en in onderlinge bereikbaarheid. En er is natuurlijk ook veel ad-hocwerk. Dat maakt het communicatiemodel complex”, weet Kranendonk.
Van papieren telefoonlijstjes naar digitale zorgcommunicatie
Het goede nieuws: met voor de hand liggende digitale communicatiemiddelen kun je volgens Kranendonk al een hoop barrières slechten. “Die digitale oplossingen maken het bijvoorbeeld mogelijk om intern snel te zoeken op specialismen en te zien wie daar bereikbaar is. Dat overzicht ontbreekt momenteel nog vaak. Zorgmedewerkers hebben nog papieren telefoonlijstjes van de eigen afdeling. Die worden zelden bijgewerkt en zijn al achterhaald op het moment dat je ze print.
Met de invoering van digitale tools als Microsoft Teams verloopt de overgang naar een meer digitale zorg wel sneller. Maar nog te vaak komt zo’n applicatie even snel beschikbaar voor een videovergadering, maar wordt ze vervolgens nauwelijks nog gebruikt als onderling communicatiemiddel. Daar is nog veel winst te boeken.”
De interne structuren zijn in de zorg evenmin ingericht op invoering van innovatieve digitale oplossingen. “Zorgmedewerkers gebruiken bijvoorbeeld hun eigen smartphones of laptops omdat Teams niet werkt op de digitale werkplekken van het ziekenhuis. Op die manier kun je de functionaliteiten van zo’n tool nooit optimaal gebruiken.”
Bekijk hier het video-interview met Peter Kranendonk
Een zaak van de lange adem
Het invoeren van digitale innovatieprojecten bij grote zorgorganisaties als ziekenhuizen is volgens Kranendonk doorgaans een zaak van de lange adem. “Zo kostte alleen al het vernieuwen van de digitale basisinfrastructuur bij een van de academische ziekenhuizen vier jaar. Dat is nog maar de basis voor verdere innovatie. Wil je vervolgens starten met businesscases? Dan ben je zo alweer anderhalf jaar verder. Die tijd is nodig om commitment en budget te realiseren.
Corona werkt in dit opzicht ook niet echt mee. De pandemie heeft wel voor een jaar vertraging in alle projecten gezorgd. Bij kleinere organisaties, bijvoorbeeld in de ouderenzorg, komen innovaties wel veel sneller van de grond. Hoe platter de organisatie, hoe korter de weg naar een goede digitale zorg.”
Rust en minder tijdverspilling
Het is volgens Kranendonk overigens zeker niet alleen kommer en kwel met digitale innovatie in de zorg. “Zo is de verpleegafdeling van het kinderziekenhuis van een academisch ziekenhuis gebruik gaan maken van smartphones. Daardoor kunnen medewerkers elkaar onderling veel gemakkelijker bereiken. Op de smartphone is ook de hele medische monitoring zichtbaar. De klinische gegevens zijn bijvoorbeeld realtime in beeld. Zo kun je op afstand zien wat er bij een patiënt gebeurt.”
Het resultaat is dat zorgmedewerkers beter kunnen prioriteren en differentiëren. Ze kunnen hun werk rustiger indelen. Er ontstaat dan rust op zo’n afdeling, met veel minder loopbewegingen en minder tijdverspilling. Daardoor kun je meer en betere zorg verlenen. “Het is wel zaak om zo’n afdeling binnen een afgebakende termijn over te zetten, om vervolgens de rest van de organisatie mee te krijgen in het traject richting een efficiënt digitaal zorgsysteem.”
Meer snelheid in uitvoering dankzij digitale transformatie
Draagvlak is cruciaal bij het ontwikkelen van innovatietrajecten in de zorg, is de ervaring van Kranendonk. “Het helpt uiteraard als een lid van de raad van bestuur van een ziekenhuis, bij voorkeur de COO, een duidelijke focus heeft op ICT en digitale innovatie en weet hoe digitalisering de zorg verder kan helpen. Verder is het van belang om de zorg zelf mee te nemen: betrek ook de specialistische tak en verpleging bij het digitale transformatieproces. Zo laat ik bijvoorbeeld specialisten en verpleegkundigen de presentaties doen die ik heb voorbereid. Dan zie je dat er niet alleen snel commitment komt op het gebied van digitale zorg, maar ook meer snelheid in de uitvoering.”
Tegenwerking zorgt voor frustratie
De wirwar aan systemen en de beslotenheid ervan blokkeren het pad richting een innovatief digitaal zorgsysteem nogal eens. “Veel leveranciers van elektronische patiëntendossiers zijn nog gesloten bolwerken die vrijwel geen integratie toestaan. Terwijl in die dossiers juist alle data staan waarmee je het zorgproces kunt versnellen. Denk aan de planning en info over wie wat op welk moment doet. Je zou die gegevens mooi kunnen verrijken met data uit andere systemen. Die tegenwerking zorgt voor veel frustratie. De leveranciers moeten gaan inzien dat ze uiteindelijk zelf ook beter worden van openheid. Het is een hele ouderwetse en traditionele manier van denken die op termijn natuurlijk helemaal niet houdbaar is en de weg richting functionele digitale zorg verspert.”
